کد مطلب:277157 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:127
انتظار فرج در روایات اسلامی
امید و آرزو و دل بستن به آینده بهتر و زندگی مرفّه تر كه شامل عنصر خوشبینی نسبت به جریان كلّی نظام طبیعت و سیر تكاملی تاریخ و اطمینان به آینده روشن تر، و طرد عنصر بدبینی نسبت به پایان كار بشر است، در زبان روایات اسلامی «انتظار فرج» خوانده می شود.
اصل انتظار فرج، از یك اصل كلّی اسلامی و آیات كریمه قرآن مجید مایه می گیرد، و آن اصل حرمت یأس و نومیدی از لطف و رحمت خداوند است.
مسلمانان بر اثر نویدهای قرآن كریم و پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) و جانشینان معصوم آن حضرت عقیده دارند كه در پایان روزگار، خداوند مردی را از دودمان پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) بر می انگیزاند كه به وسیله او «دین اسلام» را آشكار می سازد.
این موعود عزیز، بر اساس صحیح ترین و استوارترین مصادر اسلامی و بشارتهای انبیای الهی، ونویدهای كتب مذهبی اهل ادیان، دوازدهمین جانشین رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و از فرزندان پاك و معصوم علی و زهرا (علیهما السلام) و هم نام و هم كنیه پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) است كه در بین مسلمانان به عناوین مختلفی چون: «مهدی»، «قائم»، «منتظر»، «صاحب الامر»، «صاحب الزمان»، «حجّة اللّه»، «بقیّة اللّه» و «خَلَف صالح» شهرت دارد.
اینك به قسمتی از این روایات كه ما آنها را به عنوان نمونه در اینجا می آوریم، توجّه فرمایید.
پیامبر اكرم (صلی الله علیه وآله وسلم) می فرماید:
«لو لم یبق من الدنیا إلاّ یوم لطوّل اللّه ذلك الیوم حتّی یبعث رجلاً منّی ـ أو
[ صفحه 199]
من أهل بیتی ـ یواطیء اسمه اسمی یملأ الأرض قسطاً وعدلاً كما مُلئت ظلماً وجوراً...».
«اگر از دوام دنیا به جز یك روز بیشتر نمانده باشد، خداوند آن روز را به قدری طولانی می گرداند تا مردی از دودمان من ـ ویا از اهل بیت مرا ـ برانگیزد كه هم نام من است... او زمین را پر از عدل و داد می نماید همچنان كه پر از ظلم و جور شده است». [1] .
همچنین در حدیث دیگری می فرماید:
«أبشّركم بالمهدی یملأ الأرض قسطاً وعدلاً كما مُلئت جوراً وظلماً، یرضی عنه ساكن السّماء وساكن الأرض».
«شما را به حضرت مهدی (علیه السلام) مژده می دهم كه او زمین را پر از عدل و داد می كند همان طوری كه پر از ظلم و ستم شده است. ساكنان آسمان و زمین از او خشنود می شوند». [2] .
و نیز در یك حدیث دیگر می فرماید:
«لاتنقضی الساعة حتّی یملك الأرض رجلٌ من أهل بیتی، یملأ الأرض عدلاً كما مُلئت جوراً». [3] .
«دنیا به آخر نمی رسد مگر این كه مردی از اهل بیت من، تمام جهان را مالك شود؛ او سراسر روی زمین را پر از عدل كند همچنان كه پر از ستم شده باشد».
امیرمؤمنان علی (علیه السلام) می فرماید:
«المهدیّ منّا فی آخر الزمان، لم یكن فی اُمّة من الاُمم مهدی ینتظر غیره». [4] .
«مهدی (علیه السلام) مردی از دودمان ماست كه در آخرالزمان ظاهر می شود. در همه عالم شخصی به نام مهدی منتظر كه مردم انتظارش را می كشند جز او وجود
[ صفحه 200]
ندارد. (او یك تن بیشتر نیست)».
از این حدیث شریف استفاده می شود كه مهدی موعود منتظر (علیه السلام) در سراسر عالم یكی است و از دودمان رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و فاطمه زهرا (علیها السلام) و علی مرتضی (علیه السلام) است كه در آخر زمان ظهور می نماید، و هرگز تعددی در آن وجود ندارد، و به قول معروف، «مهدی شخصی است نه نوعی».
امام حسین (علیه السلام) می فرماید:
«منّا اثنا عشر مهدیّاً، اوّلهم أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب وآخرهم التاسع من ولدی هو الإمام القائم بالحقّ، یحیی اللّه به الأرض بعد موتها، ویظهر به دین الحقّ علی الدین كلّه ولو كره المشركون». [5] .
«امامان دوازده گانه از ما هستند كه اوّل آنها امیرمؤمنان علی (علیه السلام) و آخرینشان نهمین فرزند من امام قائم به حقّ است. خداوند به وسیله او زمین مرده را زنده و آباد گرداند، و دین حقّ را بر همه ادیان پیروز گرداند گرچه مشركان خوش ندارند».
امام باقر (علیه السلام) می فرماید:
«إنّ الدنیا لاتذهب حتّی یبعث اللّه عزّوجلّ رجلاً منّا أهل البیت یعملُ بكتاب اللّه، لایری فیكم مُنكراً إلاّ أنكره». [6] .
«دنیا به پایان نمی رسد تا این كه خدای تعالی مردی از خاندان مرا برانگیزد كه به كتاب خدا (قرآن) عمل كند، و در میان شما كار زشتی را نبیند جز آنكه از آن جلوگیری نماید».
امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
«الخلف الصالح من ولدی وهو المهدی، اسمه محمّد وكنیته أبو القاسم یخرج فی آخر الزمان». [7] .
[ صفحه 201]
«خلف صالح از فرزندان من همان مهدی است كه نام او «محمّد» و كنیه اش ابوالقاسم است و در آخر زمان ظاهر می شود».
احمد بن زیاد از امام كاظم (علیه السلام) پرسید:
آیا در میان شما امامان كسی هست كه از انظار مردم غایب شود؟
امام (علیه السلام) فرمود:
«آری، او كسی است كه شخصاً از دیدگان مردم غایب می شود ولی یادش از دلهای مؤمنان نمی رود؛ او دوازدهمی ما امامان است كه خداوند هر مشكلی را برای او آسان می كند و هر سختی و ناهمواری را برای او هموار می نماید. گنجها و معادن زمین را برای او ظاهر می گرداند و هر دور و درازی را برای او نزدیك و كوتاه می كند و هر ستمگر گردن كشی را به وسیله او نابود می سازد و هر شیطان سركشی را به هلاكت می رساند. او پسر بانوی كنیزان است كه ولادتش بر مردم پوشیده می ماند... تا زمانی كه خداوند او را ظاهر گرداند و به وسیله او زمین را پر از عدل و داد كند چنان كه پر از ظلم و ستم شده باشد». [8] .
آنچه تا بدین جا گفته شد نمونه ای از روایات فراوانی است كه در باره آینده تاریخ و انتظار فرج آخرین حجّت خدا از پیشوایان معصوم (علیهم السلام) وارد شده است.
اصل انتظار فرج، از یك اصل كلّی اسلامی و آیات كریمه قرآن مجید مایه می گیرد، و آن اصل حرمت یأس و نومیدی از لطف و رحمت خداوند است.
مسلمانان بر اثر نویدهای قرآن كریم و پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) و جانشینان معصوم آن حضرت عقیده دارند كه در پایان روزگار، خداوند مردی را از دودمان پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) بر می انگیزاند كه به وسیله او «دین اسلام» را آشكار می سازد.
این موعود عزیز، بر اساس صحیح ترین و استوارترین مصادر اسلامی و بشارتهای انبیای الهی، ونویدهای كتب مذهبی اهل ادیان، دوازدهمین جانشین رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و از فرزندان پاك و معصوم علی و زهرا (علیهما السلام) و هم نام و هم كنیه پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) است كه در بین مسلمانان به عناوین مختلفی چون: «مهدی»، «قائم»، «منتظر»، «صاحب الامر»، «صاحب الزمان»، «حجّة اللّه»، «بقیّة اللّه» و «خَلَف صالح» شهرت دارد.
اینك به قسمتی از این روایات كه ما آنها را به عنوان نمونه در اینجا می آوریم، توجّه فرمایید.
پیامبر اكرم (صلی الله علیه وآله وسلم) می فرماید:
«لو لم یبق من الدنیا إلاّ یوم لطوّل اللّه ذلك الیوم حتّی یبعث رجلاً منّی ـ أو
[ صفحه 199]
من أهل بیتی ـ یواطیء اسمه اسمی یملأ الأرض قسطاً وعدلاً كما مُلئت ظلماً وجوراً...».
«اگر از دوام دنیا به جز یك روز بیشتر نمانده باشد، خداوند آن روز را به قدری طولانی می گرداند تا مردی از دودمان من ـ ویا از اهل بیت مرا ـ برانگیزد كه هم نام من است... او زمین را پر از عدل و داد می نماید همچنان كه پر از ظلم و جور شده است». [1] .
همچنین در حدیث دیگری می فرماید:
«أبشّركم بالمهدی یملأ الأرض قسطاً وعدلاً كما مُلئت جوراً وظلماً، یرضی عنه ساكن السّماء وساكن الأرض».
«شما را به حضرت مهدی (علیه السلام) مژده می دهم كه او زمین را پر از عدل و داد می كند همان طوری كه پر از ظلم و ستم شده است. ساكنان آسمان و زمین از او خشنود می شوند». [2] .
و نیز در یك حدیث دیگر می فرماید:
«لاتنقضی الساعة حتّی یملك الأرض رجلٌ من أهل بیتی، یملأ الأرض عدلاً كما مُلئت جوراً». [3] .
«دنیا به آخر نمی رسد مگر این كه مردی از اهل بیت من، تمام جهان را مالك شود؛ او سراسر روی زمین را پر از عدل كند همچنان كه پر از ستم شده باشد».
امیرمؤمنان علی (علیه السلام) می فرماید:
«المهدیّ منّا فی آخر الزمان، لم یكن فی اُمّة من الاُمم مهدی ینتظر غیره». [4] .
«مهدی (علیه السلام) مردی از دودمان ماست كه در آخرالزمان ظاهر می شود. در همه عالم شخصی به نام مهدی منتظر كه مردم انتظارش را می كشند جز او وجود
[ صفحه 200]
ندارد. (او یك تن بیشتر نیست)».
از این حدیث شریف استفاده می شود كه مهدی موعود منتظر (علیه السلام) در سراسر عالم یكی است و از دودمان رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و فاطمه زهرا (علیها السلام) و علی مرتضی (علیه السلام) است كه در آخر زمان ظهور می نماید، و هرگز تعددی در آن وجود ندارد، و به قول معروف، «مهدی شخصی است نه نوعی».
امام حسین (علیه السلام) می فرماید:
«منّا اثنا عشر مهدیّاً، اوّلهم أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب وآخرهم التاسع من ولدی هو الإمام القائم بالحقّ، یحیی اللّه به الأرض بعد موتها، ویظهر به دین الحقّ علی الدین كلّه ولو كره المشركون». [5] .
«امامان دوازده گانه از ما هستند كه اوّل آنها امیرمؤمنان علی (علیه السلام) و آخرینشان نهمین فرزند من امام قائم به حقّ است. خداوند به وسیله او زمین مرده را زنده و آباد گرداند، و دین حقّ را بر همه ادیان پیروز گرداند گرچه مشركان خوش ندارند».
امام باقر (علیه السلام) می فرماید:
«إنّ الدنیا لاتذهب حتّی یبعث اللّه عزّوجلّ رجلاً منّا أهل البیت یعملُ بكتاب اللّه، لایری فیكم مُنكراً إلاّ أنكره». [6] .
«دنیا به پایان نمی رسد تا این كه خدای تعالی مردی از خاندان مرا برانگیزد كه به كتاب خدا (قرآن) عمل كند، و در میان شما كار زشتی را نبیند جز آنكه از آن جلوگیری نماید».
امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
«الخلف الصالح من ولدی وهو المهدی، اسمه محمّد وكنیته أبو القاسم یخرج فی آخر الزمان». [7] .
[ صفحه 201]
«خلف صالح از فرزندان من همان مهدی است كه نام او «محمّد» و كنیه اش ابوالقاسم است و در آخر زمان ظاهر می شود».
احمد بن زیاد از امام كاظم (علیه السلام) پرسید:
آیا در میان شما امامان كسی هست كه از انظار مردم غایب شود؟
امام (علیه السلام) فرمود:
«آری، او كسی است كه شخصاً از دیدگان مردم غایب می شود ولی یادش از دلهای مؤمنان نمی رود؛ او دوازدهمی ما امامان است كه خداوند هر مشكلی را برای او آسان می كند و هر سختی و ناهمواری را برای او هموار می نماید. گنجها و معادن زمین را برای او ظاهر می گرداند و هر دور و درازی را برای او نزدیك و كوتاه می كند و هر ستمگر گردن كشی را به وسیله او نابود می سازد و هر شیطان سركشی را به هلاكت می رساند. او پسر بانوی كنیزان است كه ولادتش بر مردم پوشیده می ماند... تا زمانی كه خداوند او را ظاهر گرداند و به وسیله او زمین را پر از عدل و داد كند چنان كه پر از ظلم و ستم شده باشد». [8] .
آنچه تا بدین جا گفته شد نمونه ای از روایات فراوانی است كه در باره آینده تاریخ و انتظار فرج آخرین حجّت خدا از پیشوایان معصوم (علیهم السلام) وارد شده است.
[1] كتاب التاج الجامع للاصول، ج 5، ص 343 و بحارالانوار، ج 51، ص 74، ح 27 و بسياري از كتب حديث.
[2] فصول المهمّه، ص 297 و مسند احمد، ج 3، ص 37، و منابع ديگر حديث. التاج الجامع للاصول، ج 5، كتاب الفتن و علامات الساعة، ص 343.
[3] المهدي الموعود المنتظر، ج 1، ص 94، ح 90، و بحارالانوار، ج 51، ص 78.
[4] منتخب الاثر، ص 171، ح 90، دلائل الامامه طبري، ص 256.
[5] بحارالانوار، ج 51، ص 133، ح 4، منتخب الاثر، ص 205، ح 4 ؛ كفاية الأثر، ص 232 و كمال الدين صدوق با ترجمه فارسي، ج 1، ص 434، باب 30، ح 3.
[6] كافي، ج 8، ص 396، ح 597 ؛ و بشارة الاسلام، ص 246.
[7] روزگار رهايي، ج 1، ص 374.
[8] بحارالانوار، ج 51، ص 150، ح 2 ؛ و كمال الدين، ج 3، ص 40، ح 7، باب 34.